Bhutan, ukryte w sercu Himalajów królestwo, od wieków zachwyca swoją wyjątkowością. To kraj, w którym duchowość przenika codzienne życie, a harmonia z naturą i troska o jakość życia mieszkańców odgrywają kluczową rolę. Przez długi czas Bhutan skutecznie opierał się wpływom globalizacji, chroniąc swoją odrębność i bogate tradycje. Jednak nawet to odizolowane królestwo nie pozostało obojętne na zmiany, które z czasem dotarły do najodleglejszych zakątków świata.
Przeczytaj również: Dlaczego Bhutan ma smoka na fladze narodowej?
W ostatnich latach ten duchowy bastion zaczął przeobrażać się w sposób, który budzi podziw i niepokój zarazem. Kody QR, które znajdziemy na każdym rogu, smartfony w rękach mnichów, elektryczne rowery przemierzające górskie ścieżki, a nawet wydobycie kryptowalut – Bhutan zaskakuje odważnym połączeniem swojej bogatej tradycji z nowoczesnością XXI wieku. Jest to transformacja, która zmusza zarówno mieszkańców, jak i obserwatorów do refleksji nad tym, co z tych zmian wynika. Czy Bhutanowi uda się zachować swoją tożsamość w obliczu postępu technologicznego? Czy duchowa głębia tego miejsca może współistnieć z dynamicznymi wymogami współczesności?
To właśnie w tej przestrzeni napięcia między przeszłością a przyszłością zaczyna wyłaniać się nowa twarz Bhutanu – jednocześnie inspirująca i pełna wyzwań.
Płatności cyfrowe i QR kody
W odpowiedzi na globalny trend cyfryzacji Bhutan wprowadził QR kody do systemu płatności. Każdy biznes, a nawet mieszkanie, ma dziś nad drzwiami swój własny kod, który umożliwia dokonywanie szybkich i wygodnych transakcji. Inicjatywa ta, wspierana przez Królewską Władzę Monetarną (RMA), jest krokiem ku bardziej inkluzyjnej gospodarce.
Dzięki temu systemowi mieszkańcy mogą dokonywać płatności, skanując kody różnych banków, co eliminuje potrzebę użycia terminali płatniczych. W krótkim czasie liczba użytkowników tego systemu wzrosła, a Bhutan stał się przykładem, jak tradycyjne społeczeństwo może płynnie przejść do ery cyfrowej.
Kryptowaluty i kopalnie Bitcoinów
Modernizacja Bhutanu nie kończy się na QR kodach. Kraj ten stał się również niespodziewanym graczem na globalnym rynku kryptowalut, szczególnie w zakresie wydobycia Bitcoinów. Dzięki obfitym zasobom energii wodnej Bhutan rozpoczął wydobycie już w 2019 roku, co okazało się bardzo dochodowe. Obecnie rząd Bhutanu posiada Bitcoiny warte ponad miliard dolarów, co stawia go w czołówce państwowych posiadaczy kryptowalut.
Rządowe działania w tej dziedzinie są prowadzone przez Druk Holding and Investments (DHI), który buduje infrastrukturę wydobywczą w miejscach, takich jak dawne centrum edukacyjne Education City. Inwestycje te pokazują, że Bhutan potrafi wykorzystać nowoczesne technologie do budowy swojego potencjału gospodarczego.
Pamiątki tworzone przez sztuczną inteligencję
Bhutan, choć głęboko związany ze swoją kulturą, zaczyna także eksperymentować ze sztuczną inteligencją. Na rynku pojawiają się pamiątki tworzone przy jej pomocy, które łączą tradycyjne motywy z nowoczesnymi rozwiązaniami projektowymi. Z jednej strony jest to sposób na innowacyjne podejście do sztuki, z drugiej jednak rodzi pytania o autentyczność i przyszłość rękodzieła, które od wieków było sercem bhutańskiej kultury.
Smartfony i Internet w klasztorach
Mnisi w Bhutanie, znani ze swojego ascetycznego stylu życia, coraz częściej korzystają ze smartfonów. Platformy takie jak YouTube czy WhatsApp służą nie tylko do komunikacji, ale także jako narzędzie nauki i propagowania buddyzmu. Niektóre klasztory mają nawet swoje kanały na platformach społecznościowych, gdzie transmitują ceremonie na żywo dla tych, którzy nie mogą osobiście uczestniczyć w wydarzeniach duchowych.
Jednocześnie pojawiają się obawy, że zbyt duża ekspozycja na nowoczesne technologie może rozpraszać młodszych mnichów i osłabiać tradycyjne metody medytacji i nauki.
E-rowery na górskich ścieżkach
Kiedyś podróż w górzystych regionach Bhutanu wymagała koni lub długich marszy, dziś coraz więcej mieszkańców korzysta z elektrycznych rowerów. Nawet w odległych rejonach można zobaczyć młodych ludzi przemieszczających się na e-rowerach, co znacznie ułatwia codzienne życie. Co ciekawe, władze promują te środki transportu jako ekologiczne i zgodne z filozofią ochrony przyrody, która jest fundamentem bhutańskiej polityki.
Turystyka w erze cyfrowej
Podczas gdy dawniej Bhutan był dostępny jedynie dla nielicznych turystów, w ostatnich latach wprowadzono nowoczesne platformy rezerwacyjne i wirtualne wycieczki po kraju. Dzięki technologii VR można dziś zwiedzać słynny klasztor Taktshang – Gniazdo Tygrysa – nie opuszczając domu. Dla Bhutanu, który zawsze ostrożnie podchodził do masowej turystyki, jest to sposób na ograniczenie liczby odwiedzających, przy jednoczesnym zwiększeniu dostępności kultury dla całego świata.
Przeczytaj również:
Hip-hop i graffiti w Bhutanie
W miastach Bhutanu można natknąć się na graffiti z napisami takimi jak “Hip-hop to życie”. Ten zachodni styl ekspresji artystycznej znalazł swoje miejsce w bhutańskiej przestrzeni publicznej, świadcząc o wpływie globalnych trendów na lokalną kulturę. Co więcej, w domach gościnnych klasztorów, obok tradycyjnych buddyjskich cytatów, można znaleźć sentencje znanych raperów, takich jak Eminem. Przykładem jest Kezang Dorji, bhutański raper, który czerpie inspirację z twórczości Eminema, łącząc zachodni hip-hop z lokalnymi tradycjami muzycznymi.
Słodko-gorzka refleksja
Bhutan, od wieków trwający na swoich mistycznych, górskich ścieżkach, dziś zderza się z rzeczywistością globalizacji, która przenika do najdalszych zakątków świata. To królestwo, które przez dekady budowało swoją tożsamość na duchowej równowadze i trosce o szczęście mieszkańców, zaczyna odważnie wkraczać w erę nowoczesności. QR kody w górskich wioskach, kryptowaluty wydobywane w cieniu klasztorów, graffiti z hasłami hip-hopu na ulicach oraz elektryczne rowery na górskich ścieżkach – Bhutan nie jest już tak odizolowany, jak mogłoby się wydawać. Ale czy jest na to gotowy?
Nowoczesność w Bhutanie ma swój szczególny wymiar. W kraju, gdzie duchowość była dotąd fundamentem życia, współczesne rozwiązania niosą ze sobą pewną ironię. Mnisi, którzy wstają przed świtem, by odmawiać mantry, po porannych modlitwach zaglądają do swoich smartfonów. W klasztornych bibliotekach obok buddyjskich traktatów pojawiają się cyfrowe tablety. Na ulicach miast graffiti głoszą: „Hip-hop to życie”, podczas gdy w domach gościnnych klasztorów, wśród cytatów buddyjskich guru, można znaleźć słowa Eminema. To, co kiedyś było symbolem zachodniej rewolucji kulturowej, w Bhutanie stało się dziwnie swojskie – wpisane w krajobraz duchowego królestwa.
Ale nowoczesność w Bhutanie nie jest wyłącznie ekstrawagancją młodego pokolenia. To także świadoma strategia rozwoju. Wprowadzenie QR kodów, które pozwalają na bezgotówkowe transakcje w nawet najdalszych wioskach, jest przykładem, jak technologia może sprzyjać inkluzywności. Kryptowaluty, wydobywane z wykorzystaniem czystej energii wodnej, są źródłem znaczących dochodów państwowych. Elektryczne rowery, ułatwiające życie w górzystym terenie, to nie tylko nowoczesne udogodnienie, ale i przejaw ekologicznego podejścia do transportu.
Mimo to, pojawia się pytanie, jakie są granice tej modernizacji. Bhutan przez dekady unikał pułapek masowej turystyki i globalnych trendów, chroniąc swoje tradycje i wyjątkowy charakter. Jednak wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań niesie ze sobą ryzyko erozji tego, co czyni Bhutan wyjątkowym. Gdy pamiątki zaczynają być produkowane masowo, gdy graffiti na murach przypomina o globalnej kulturze młodzieżowej, a mnisi korzystają z TikToka – łatwo zapomnieć, czym właściwie jest Bhutan. Czy w tym pędzie za nowoczesnością kraj ten nie straci swojej duszy?
Bhutan stoi na trudnym rozdrożu. Z jednej strony nowoczesność daje możliwości – lepszy dostęp do edukacji, wzrost dochodów, ułatwienia w codziennym życiu. Z drugiej strony istnieje ryzyko, że globalizacja, niczym fala, stopniowo zmyje to, co wyjątkowe, pozostawiając tylko kolejne państwo, które w pogoni za rozwojem utraciło swoje korzenie. W świecie, gdzie technologia często oznacza powierzchowność, Bhutan może stać się przykładem, jak łączyć postęp z głęboką refleksją nad wartościami.
Ta transformacja jest słodko-gorzka. Bhutan otwiera się na świat, ale za każdym krokiem naprzód czai się pytanie: co zostanie po tej drodze? Czy za kilkadziesiąt lat klasztory Bhutanu nadal będą pełne śpiewu mantr, czy też staną się tylko kolejnym przystankiem na turystycznej trasie, wypełnionej pamiątkami rodem z fabryk i murami pokrytymi hasłami hip-hopu? Bhutan ma jeszcze szansę zachować równowagę – ale tylko, jeśli zrozumie, że technologia powinna być narzędziem, a nie celem. To delikatna równowaga, którą łatwo utracić. Ale jeśli ktokolwiek jest w stanie tego dokonać, to właśnie Bhutan, który od wieków uczy świat, że prawdziwe szczęście płynie z harmonii – tej duchowej, i tej z otaczającym nas światem.
Przez wiele lat żyła na walizkach podróżując zarówno prywatnie, jak i służbowo. Jej bazą wypadową był Dubaj, dlatego też Zjednoczone Emiraty Arabskie zna jak własną kieszeń. Tropiła goryle w gęstych lasach deszczowych Ugandy i Rwandy, nurkowała z fokami z Kapsztadzie, przepłynęła kajakiem kawał rzeki z aligatorami i doświadczyła, czym jest dzień polarny na Alasce. Jej wyprawa do Salali w Omanie okazała się najlepszym road tripem, jaki do tej pory zrobiła.
